8 błędów i faktów o fundacji rodzinnej – wyjaśnia adw. dr Paweł Blajer
Fundacja rodzinna w końcu pojawiła się w polskim prawie. Ci, którzy zastanawiają się nad losem swojego majątku po swojej śmierci mają nowe narzędzie do zabezpieczenia majątkowego swoich bliskich. Fundacja rodzinna jest podobna do zagranicznych rozwiązań służących ochronie majątku.
Zupełnie nowe rozwiązania prawne, długa dyskusja na projektem i zagraniczne rozwiązania dla fundatorów sprawiają, że wokół polskiej fundacji rodzinnej narosło wiele niewłaściwych porównań.
Oto 8 błędów i faktów na temat polskiej fundacji rodzinnej, które już przed wejście w życie nowego prawa dobrze jest wyjaśnić.
Fakt: Polska fundacja rodzinna nie będzie miała charakter elitarnego. Wkład założycielski to może wysoka kwota (100 tys. zł), ale trzeba pamiętać że nie są to dodatkowe środki które fundator musi zgromadzić. Wkładem może być dotychczasowy majątek, a jeśli weźmie się pod uwagę, że może być to np. nieruchomość, to „uciążliwość” wkładu mocno się redukuje. Fundacja rodzinna może być dostępna nawet dla przeciętnego spadkodawcy.
Fakt: To prawda, że fundacja rodzinna projektowana była z punktu widzenia właścicieli firm, aby pomóc im rozwiązać poważny w Polsce problem sukcesji. W żadnym wypadku nie oznacza to, że tylko przedsiębiorca może ustanowić fundacje rodzinną. Może to zrobić każdy dorosły, który dysponuje minimalnym wkładem. Ustawa o fundacji rodzinnej nie likwiduje także zarządu sukcesyjnego. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może ustanowić fundacje rodzinną lub zarząd sukcesyjny, a pewnych sytuacja jedno i drugie.
Fakt: To prawda, że decyzja o powołaniu fundacji rodzinnej należy do samego zainteresowanego, ale fundacja może powstać tylko w drodze czynności notarialnej. Mimo, że fundacja rodzinna ma charakter prywatny to ostrożność autorów ustawy sprawiła, że konieczna jest obecność notariusza przy ustanowieniu fundacji i niektórych późniejszych czynnościach. Wszystko ma to w założeniu służyć bezpieczeństwu obrotu gospodarczego.
Fakt: Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, ale tylko w ograniczonym zakresie (np. najem lub dzierżawa mienia fundacji rodzinnej). To na początku prac nad ustawą projektowany był całkowity zakaz prowadzenia działalności gospodarczej i pewnie stąd wokół prowadzenia działalności gospodarczej pojawiły się niepełne informacje.
Fakt: Nie można przyjąć, że z racji prywatnego charakteru fundacja rodzinna może luźno podchodzić do dokumentacji związanej ze swoją działalnością. Obowiązki sprawozdawcze narzucone przy prowadzeniu fundacji są nawet większe niż przy innych podmiotach, gdyż z jednej strony są to typowe obowiązki osoby prawnej, ale z drugiej – wynikają ze specyfiki rozliczeń z beneficjentami i ewidencji mienia.
Fakt: Jedno z naczelnych praw spadkowych do sporządzenia testamentu nie zmienia się po ustanowieniu fundacji rodzinnej. Trzeba mieć tylko na uwadze, że w testamencie nie można rozrządzać majątkiem, który został wniesiony do fundacji, ponieważ takie rozrządzenie testamentowe nie będzie skuteczne.
Fakt: Fundacja rodzinna nie jest wspólnotą lub spółdzielnią. Nie można przyjmować, że zarządzają nią osoby otrzymujące świadczenia. Kojarzenie fundacji rodzinnej z zasadami działania spółdzielni lub wspólnot jest w ogóle pułapką. Ustawodawca nie przyjął zasady zarządzania przez osoby korzystające z usług danego podmiotu. Fundacją rodzinną zarządza zarząd, który jest jednym z organów fundacji. Bez zarządu fundacja rodzinna nie może istnieć. Nie ma jednak przeszkód, aby członkiem zarządu był np. beneficjent.
Fakt: Opodatkowanie fundacji rodzinnej jest złożone. Zasadniczo jest rzeczywiście tak, że fundacja korzysta ze zwolnienia podmiotowego z podatku CIT, ale płaci 15% podatku z tytułu wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów oraz w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej. Poza tym może zapłacić tzw. podatek od przychodów z budynku oraz gdy będzie prowadziła działalność gospodarczą w zakresie szerszym niż dopuszcza ustawa. Inną kwestią jest opodatkowanie samych beneficjentów (niektórzy beneficjent dodatkowo sami mogą zapłacić podatek).
Paweł Blajer – adwokat, doktor nauk prawnych, ekonomista, wykładowca Wyższej Szkoły Bankowej w Warszawie; stały mediator przy Sądzie Okręgowym w Warszawie. Specjalizuje się w prawie karnym i gospodarczym; autor jednych z pierwszych w Polsce programów telewizyjnych dla przedsiębiorców i audycji poradnikowych o tematyce ekonomicznej i prawnej, autor książki „Fundacja rodzinna. Pytania i odpowiedzi” wydanej nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer.
