Wykaz skrótów | str. 13

Podstawowe pojęcia | str. 15



Rozdział pierwszy. Przedmiot prawa spadkowego | str. 23
1. Prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku | str. 23
2. Prawa i obowiązki niewchodzące w skład spadku | str. 25
2.1. Prawa i obowiązki publicznoprawne | str. 25
2.2. Prawa i obowiązki osobiste zmarłego | str. 26
2.3. Prawa i obowiązki rodzinne | str. 26
2.4. Prawa i obowiązki przechodzące na oznaczone osoby na podstawie przepisów szczególnych | str. 27

Rozdział drugi. Zagadnienia ogólne związane z dziedziczeniem | str. 29
1. Otwarcie spadku i pojęcie dziedziczenia | str. 29
2. Zdolność do dziedziczenia | str. 30
2.1. Osoba fizyczna | str. 30
2.2. Osoba prawna | str. 31
3. Niegodność dziedziczenia | str. 31
4. Uprawnienia małżonka i innych osób bliskich, zamieszkałych ze spadkodawcą | str. 32

Rozdział trzeci. Dziedziczenie ustawowe | str. 33
1. Porządek dziedziczenia ustawowego | str. 33
1.1. Pierwsza grupa dziedziczących - małżonek i zstępni spadkodawcy | str. 34
1.2. Druga grupa dziedziczących - małżonek, rodzice i rodzeństwo | str. 35
1.3. Trzecia grupa dziedziczących - dziadkowie spadkodawcy | str. 36
1.4. Czwarta grupa dziedziczących - pasierbowie spadkodawcy | str. 37
1.5. Piąta grupa dziedziczących - gmina i Skarb Państwa | str. 37
2. Dziedziczenie przez osoby przysposobione i dziedziczenie po nich | str. 37
3. Szczególne uprawnienia quasi-alimentacyjne dziadków spadkodawcy | str. 38
4. Uprawnienie małżonka do przedmiotów urządzenia domowego | str. 39

Rozdział czwarty. Testament i dziedziczenie testamentowe | str. 41
1. Testament | str. 41
1.1. Swoboda testowania | str. 41
1.2. Zagadnienia ogólne związane z testamentem | str. 41
1.2.1. Pojęcie testamentu | str. 41
1.2.2. Cechy czynności prawnej będącej testamentem i treść testamentu | str. 42
1.2.3. Odwołalność testamentu | str. 42
1.2.4. Tłumaczenie nieprecyzyjnych postanowień testamentowych | str. 43
1.2.5. Ogłoszenie testamentu | str. 43
1.3. Przesłanki ważności testamentu | str. 44
1.3.1. Zdolność testowania | str. 44
1.3.2. Wady oświadczenia woli | str. 45
1.3.3. Treść testamentu | str. 45
2. Forma testamentu | str. 46
2.1. Testamenty zwykłe | str. 46
2.1.1. Testament własnoręczny | str. 47
2.1.2. Testament notarialny | str. 48
2.1.3. Testament allograficzny | str. 48
2.2. Testamenty szczególne | str. 49
2.2.1. Testament ustny | str. 50
2.2.2. Testament podróżny na polskim statku morskim lub powietrznym | str. 52
2.2.3. Testament wojskowy | str. 53
3. Notarialny rejestr testamentów (NORT) | str. 53
4. Powołanie spadkobiercy testamentowego | str. 54
4.1. Zagadnienia ogólne | str. 54
4.1.1. Osoba spadkobiercy i jej określenie w testamencie | str. 55
4.1.2. Rozrządzenia dotyczące poszczególnych przedmiotów majątkowych | str. 55
4.1.3. Warunek i termin przy powołaniu spadkobiercy | str. 57
4.2. Substytucja, czyli podstawienie | str. 58
4.3. Przyrost | str. 58

Rozdział piąty. Zapisy i polecenia | str. 60
1. Zapis zwykły | str. 60
1.1. Ustanowienie zapisu zwykłego | str. 60
1.2. Przedmiot zapisu | str. 61
1.3. Osoba zapisobiercy | str. 61
1.4. Osoba obciążona zapisem zwykłym | str. 62
1.5. Istota zapisu zwykłego i jego wykonanie | str. 63
1.6. Przedawnienie roszczeń z tytułu zapisu zwykłego | str. 66
2. Zapis windykacyjny | str. 66
2.1. Istota zapisu windykacyjnego i jego ustanowienie | str. 66
2.2. Przedmiot zapisu windykacyjnego | str. 67
2.3. Osoba zapisobiercy i jej prawa | str. 69
3. Polecenie testamentowe | str. 71
3.1. Istota polecenia | str. 71
3.2. Wykonanie polecenia | str. 72

Rozdział szósty. Wykonawca testamentu | str. 74
1. Powołanie wykonawcy testamentu, jego kwalifikacje i podjęcie przez niego funkcji | str. 74
2. Zakres obowiązków i uprawnień wykonawcy | str. 75
3. Wygaśnięcie obowiązków i uprawnień wykonawcy testamentu oraz jego rozliczenia ze spadkobiercami | str. 76

Rozdział siódmy. Zachowek | str. 78
1. Osoby uprawnione do zachowku | str. 79
2. Wysokość zachowku | str. 80
2.1. Wielkość udziału spadkowego | str. 80
2.2. Osobiste kwalifikacje uprawnionego | str. 80
2.3. Wartość spadku i substrat zachowku | str. 80
3. Realizacja uprawnień z tytułu zachowku | str. 82
3.1. Obdarowanie uprawnionego do zachowku | str. 82
3.2. Powołanie do spadku uprawnionego do zachowku, uczynienie na jego rzecz zapisu zwykłego lub windykacyjnego | str. 82
3.3. Roszczenie o zapłatę równowartości zachowku lub o jego uzupełnienie | str. 83
4. Szczególna odpowiedzialność za zachowek zapisobierców zwykłych i uprawnionych z tytułu poleceń testamentowych | str. 85
5. Przedawnienie roszczeń z tytułu zachowku | str. 86

Rozdział ósmy. Wydziedziczenie | str. 87
1. Przesłanki skuteczności wydziedziczenia | str. 87
2. Skutki wydziedziczenia | str. 88

Rozdział dziewiąty. Przyjęcie i odrzucenie spadku | str. 89
1. Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku | str. 90
1.1. Zasady obliczania terminu | str. 90
1.2. Skutki bierności spadkobiercy | str. 90
2. Zasady i forma złożenia oświadczenia | str. 91
2.1. Niepodzielność i bezwarunkowość przyjęcia lub odrzucenia spadku | str. 91
2.2. Forma złożenia oświadczenia | str. 92
3. Skutki przyjęcia spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza | str. 93
4. Wady oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku | str. 93
5. Odrzucenie spadku | str. 94
5.1. Skutki odrzucenia spadku | str. 94
5.2. Odrzucenie spadku przez osobę nim zarządzającą | str. 95
5.3. Odrzucenie spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli | str. 95

Rozdział dziesiąty. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 96
1. Postępowanie sądowe w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 96
1.1. Sąd właściwy do przeprowadzenia postępowania | str. 96
1.2. Podmioty uczestniczące w postępowaniu | str. 96
1.3. Zakres postępowania o stwierdzenie nabycia spadku | str. 97
1.4. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 98
2. Postępowanie przed notariuszem o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia | str. 100
2.1. Zakres postępowania przed notariuszem | str. 101
2.2. Akt poświadczenia dziedziczenia oraz stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 102
2.3. Uchylenie aktu poświadczenia dziedziczenia | str. 103
3. Uzupełnienie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i aktu poświadczenia dziedziczenia | str. 105
4. Wzruszenie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 106
5. Znaczenie i skutki stwierdzenia nabycia spadku i stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 109

Rozdział jedenasty. Odpowiedzialność za długi spadkowe | str. 111
1. Odpowiedzialność spadkobierców | str. 112
1.1. Odpowiedzialność za długi spadkowe do chwili przyjęcia spadku | str. 112
1.2. Odpowiedzialność za długi spadkowe od chwili przyjęcia spadku | str. 113
1.2.1. Odpowiedzialność przy przyjęciu spadku wprost | str. 113
1.2.2. Odpowiedzialność przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza | str. 114
1.2.3. Wspólne zasady dla wypadków odpowiedzialności ograniczonej i nieograniczonej | str. 118
2. Odpowiedzialność zapisobierców windykacyjnych | str. 119

Rozdział dwunasty. Sytuacja prawna spadkobierców do chwili działu spadku i dział spadku | str. 123
1. Wspólność majątku spadkowego do chwili działu spadku | str. 123
1.1. Zasady ogólne | str. 123
1.2. Zbycie udziału spadkowego | str. 124
1.3. Rozporządzenie udziałem w poszczególnym przedmiocie należącym do spadku | str. 124
2. Dział spadku | str. 125
2.1. Umowny dział spadku | str. 125
2.2. Sądowy dział spadku | str. 126
2.2.1. Sąd właściwy do rozpoznania wniosku | str. 126
2.2.2. Krąg podmiotów postępowania o dział spadku | str. 127
2.2.3. Zakres postępowania | str. 127
2.2.4. Cel postępowania | str. 128
2.2.5. Zasady obliczania schedy spadkowej | str. 128
2.2.6. Zasady podziału majątku spadkowego | str. 129
2.2.7. Dział spadku i podział majątku dorobkowego małżonków | str. 130
2.2.8. Długi spadkowe w postępowaniu działowym | str. 131
2.3. Skutki działu spadku | str. 131

Rozdział trzynasty. Umowy dotyczące spadku | str. 132
1. Umowy o spadek po osobie żyjącej | str. 132
2. Umowy o spadek po śmierci spadkodawcy | str. 133

Rozdział czternasty. Dziedziczenie gospodarstwa rolnego | str. 136
1. Ogólne zasady stosowania przepisów dotyczących dziedziczenia gospodarstw rolnych | str. 137
2. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych przed dniem 4 listopada 1971 r. lub pomiędzy dniem 4 listopada 1971 r. a 5 kwietnia 1982 r. | str. 138
3. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych pomiędzy dniem 6 kwietnia 1982 r. a 30 września 1990 r. | str. 142
4. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych pomiędzy dniem 1 października 1990 r. a 13 lutego 2001 r. | str. 145
5. Dziedziczenie gospodarstw rolnych w stosunku do spadków otwartych od dnia 14 lutego 2001 r. | str. 148

Rozdział piętnasty. Ochrona dziedziczenia | str. 149
1. Zabezpieczenie spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 149
2. Wykaz inwentarza | str. 153
3. Spis inwentarza | str. 154
4. Wyjawienie przedmiotów spadkowych | str. 156
5. Zarząd spadku nieobjętego - kurator spadku | str. 157
6. Powództwo o wydanie spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 157

Rozdział szesnasty. Koszty związane z postępowaniem spadkowym | str. 160
1. Wpisy sądowe | str. 160
2. Opłaty kancelaryjne | str. 162
3. Wynagrodzenie adwokata i radcy prawnego | str. 163
4. Zwolnienie od kosztów sądowych | str. 164
5. Zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowego w orzeczeniu kończącym postępowanie | str. 165

Rozdział siedemnasty. Podatek od spadków | str. 168
1. Zakres przedmiotowy obowiązku podatkowego, czyli co podlega podatkowi | str. 168
1.1. Zwolnienia podatkowe | str. 169
1.2. Zwolnienie w przypadku rzeczy związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego | str. 170
2. Zakres podmiotowy, czyli kto płaci podatek, a kto go nie płaci | str. 171
3. Wysokość podatku | str. 172
4. Rozliczenie podatku | str. 174
5. Ulga mieszkaniowa | str. 175

Rozdział osiemnasty. Europejskie poświadczenie spadkowe | str. 178

Rozdział dziewiętnasty. Prawo obowiązujące na terenach Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1946 | str. 181



Wzór nr 1. Testament własnoręczny | str. 185
Wzór nr 2. Wniosek o wyjawienie istnienia testamentu i nakazanie jego złożenia | str. 187
Wzór nr 3. Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu | str. 190
Wzór nr 4. Zawiadomienie o testamencie ustnym, którego treść nie została spisana | str. 192
Wzór nr 5. Wniosek o zabezpieczenie spadku | str. 194
Wzór nr 6. Wniosek o zabezpieczenie przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 198
Wzór nr 7. Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza | str. 202
Wzór nr 8. Wniosek o wyjawienie przedmiotów spadkowych | str. 205
Wzór nr 9. Wniosek o ustanowienie kuratora spadku | str. 208
Wzór nr 10. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z ustawy | str. 210
Wzór nr 11. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu | str. 214
Wzór nr 12. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu i przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 218
Wzór nr 13. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku obejmującego gospodarstwo rolne | str. 223
Wzór nr 14. Wniosek o uzupełnienie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku | str. 228
Wzór nr 15. Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku | str. 231
Wzór nr 16. Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego | str. 235
Wzór nr 17. Wniosek o dział spadku | str. 239
Wzór nr 18. Wniosek o dział spadku i podział majątku dorobkowego małżonków | str. 244
Wzór nr 19. Pozew o zachowek | str. 250
Wzór nr 20. Zgłoszenie o nabyciu rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia przez najbliższą rodzinę zmarłego | str. 254
Wzór nr 21. Wniosek o zwolnienie od kosztów wraz z wzorem oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania | str. 256



Dekret z dnia 8 października 1946 r. - Prawo spadkowe | str. 265
Dekret z dnia 8 października 1946 r. - Przepisy wprowadzające prawo spadkowe | str. 288
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny | str. 294
Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw | str. 318
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego | str. 326
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw | str. 341
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 r. w sprawie testamentów wojskowych | str. 348
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych | str. 350
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn | str. 377
Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego | str. 389
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie | str. 392
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1990 r. w sprawie warunków dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych | str. 399
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza | str. 401
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 2015 r. w sprawie niektórych czynności dokonywanych w ramach zabezpieczenia spadku | str. 406
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe | str. 408
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu | str. 410
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie | str. 418
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu | str. 426
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu | str. 434
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych | str. 441
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu | str. 449
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych | str. 457
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych | str. 463
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 | str. 469

Skorowidz | str. 473